پیش درآمدی بر هفته📆
در دین زرتشتی تا سده‌های میانی روزگار اسلامی؛ هفته و روزهایش عملا کاربردی در میان بهدینان نداشته است. هفته یک ساختار رده‌بندی روزهای یک ماه است که نخستین بار بدست سومریان ساخته شد و پس آنان؛ سامیان که سرآمدشان بابلیان و آرامیان بودند؛ آن را گسترده کردند و توانستند روزهای هفته را بدان گونه که امروزه در نزد جهانیان کاربری دارد؛ پدید آورند. نخستین نژادی که پس از میانرودانیان سامی‌تبار از هفته بهره جستند؛ مصریان بودند که هفته‌هایشان ده روزه بود؛ سپس یونانیان هفته را به همان گونه هفت روزه بواسطه دین‌های ابراهیمی همچون جهود دریافت کردند. سپس از یونان به دیگر جای‌های اروپا هفته برپایه شیوه هلنی-بابلی بکارگرفته شد تا آنکه اَشو(:حضرت) مسیح - که درود بیکران بر او باد - زاده شد و دین ترسایی در روم روایی یافت و کمی شیوه نامگذاری روزهای هفته دگرگون شد. پس از پیدایش مانی پیامبر در ایرانشهر؛ چون گرایش وی به دین‌های ابراهیمی آن زمان همچون ترسایی بود؛ شیوه هفته را در دینش نهاد. این نخستین دین ایرانی بود که در آن از هفته بکارگرفته می‌شد. تا پیش از وی هفته تنها در میان ترسایان و جهودان در ایران کاربرد بسیار محدودی داشت. از همان روزگاری که هفته بدست بابلیان توسعه داده می‌شد؛ دو نگرش برای نامگذاری روزهای هفته وجود داشت؛ یکی زمان اَباخٌتَرانی کَلْدانیان و دیگری شیوه شمارگانی.
در نگرش زمان اباخترانی کلدانیان🌞🌝، روزهای هفته برپایه آغاز ساعت یا زمان اَباخْتَرها(:سیارات) نامیده می‌شدند؛ چنانکه روز شنبه به کیوان (:زحل)؛ یکشنبه به خورشید؛ دوشنبه به ماه؛ سه‌شنبه به بهرام (:مریخ)؛ چهارشنبه به تیر (:عطارد)؛ پنجشنبه به زاوش یا هرمزد (:مشتری) و آدینه به ناهید (:زهره) تعلق دارد. این شیوه بیشتر در نزد بابلیان و یونانیان و رومیان کاربرد داشت و همین شیوه سپس در نزد اروپاییان نیز کارگر افتاد. همچنین پس از تازش اسکندر یونانی به ایران و کشورگشایی‌اش تا هند؛ شیوه هلنی-بابلی بر هندیان نیز مؤثر واقع شد.
نگرش شیوه شمارگانی🔢🔢؛ روزهای هفته را پس از روز آرامش و تعطیل هفته یا همان شَبات/شَنبه/شَمبد؛ روزها را شماره‌گذاری می‌کند که همین شیوه روا در بیشتر زبان‌های کنونی خاورمیانه است.
در نزد مانویان که از آموزه‌های مانی پیروی می‌کردند؛ هر دو شیوه بکارگرفته می‌شده است؛ چنانچه یکشنبه به زبان پارسیگ مانوی اِیْوْشَمْبَد یا ماه‌ْزَمان خوانده می‌شود. در نوشته‌های مانده از مانویان و همسایگان خاوری ایران زمین که چینستان و ترکستان بوده‌اند؛ آمده که مانویان پایه‌گزار نامگذاری روزهای هفته در خاور دور شدند. باری نام‌های روزهای هفته در پارسیگ بدین گونه‌اند:
هفته
haftag
شنبه
šambat, kēwān zamān
یکشنبه
ēwšambat, mihr zamān
دوشنبه
dōšambat, māh zamān
سه‌شنبه
sēšambat, wahrām zamān
چهارشنبه
čahāršambat, tīr zamān
پنجشنبه
panǰšambat, ohrmazd zamān
آدینه
ādēnag, anāhīd zamān
⭕️ گوشزد⭕️
در ایران باستان نام‌هایی همچون کیوانشید، مهشید، مهرشید و ... باشندگی نداشته و ندارند. این‌ها واژگان ساختگی آذر کیوان هستند که از فرقه‌های دساتیری بوده و در روزگار صفوی می‌زیسته است. از بکارگیری این واژگان خودداری فرمایید
در ادامه برای مطالعه و دانستگی بیشتر؛ چند برگی از یکی از نوشته‌های دوستانم را در این باره برایتان می‌فرستم
دریافت نوشتار پیوستی برای دانستن بیشتر
